Nếu mọi người quan sát kỹ các mô hình startup thành công, họ đều tập trung phát triển mọi thứ xoay quanh “tế bào gốc” (TBG) của mình, không tham lam, không ôm đồm.
Sáng lập DesignBold Hùng Đinh vừa có một chia sẻ trên trang cá nhân về quan điểm “Tế bào gốc” của Startup với một góc nhìn rất sâu sắc về khởi nghiệp nói riêng và kinh doanh nói chung. Chúng tôi xin đăng lại nội dung này.
“Tế Bào Gốc” (TBG) của Facebook là “Friends”, của Twitter là “Tweet”, của Dropbox là “Files”, của YouTube là “Video”, của Pinterest là “PIN”, của Uber/Grab là “Rides”, của Agoda là “Hotel Vacancy”, và của AirB&B là… “Bed”.
Nếu mọi người quan sát kỹ các mô hình startup thành công, họ đều tập trung phát triển mọi thứ xoay quanh TBG của mình, không tham lam, không ôm đồm.
Đó cũng là lý do tại sao WhatApps – một ứng dụng tin nhắn hàng đầu không làm sticker như Line, “nói không” với data call chứ không vội vàng như Viber cạnh trạnh với Telco khi thời điểm chưa tới để rồi nhận lại trái đắng ở Việt Nam và rất nhiều quốc gia khác. Sau 10 năm, Skype mới thêm duy 1 tính năng mới đáng để tâm nhất là “mention” vào cuối năm ngoái.
Ngược lại, những startup đánh mất TBG của mình lại có nguy cơ phá sản rất cao. Evernote từng là đối thủ đáng sợ nhất đối với bất kỳ “note taking app” nào trên thì trường cách đây khoảng 5 – 6 năm. Thế nhưng kể từ ngày TBG của Evernote không còn là “notes” nữa thì startup này đã bị rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng. Một ví dụ điển hình khác có thể kể đến Google Wave. Wave quá tham lam khi vừa muốn là mạng xã hội, vừa muốn là email song lại không làm tốt việc của một Chat App (ứng dụng trò chuyện). Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy sự tham lam và ôm đồm của Wave nhưng rất khó nhận biết TBG của Wave là gì.
Khi tham gia một startup, điều quan trọng nhất là phải biết TBG của startup là cái gì, sản phẩm làm ra đang giải quyết vấn đề gì và cái cuối cùng phải trả lời được câu hỏi là “Thực chất, khách hàng trả tiền để đổi lấy giá trị gì cho họ khi sử dụng dịch vụ?“. Nếu trả lời được chính xác câu hỏi đó, bạn sẽ lĩnh hội được giá trị cơ bản nhất mà startup đang tạo ra, từ đó sẽ tiếp sức cho đồng đội để về đích nhanh hơn.
TBG của Money Lover không phải là công cụ quản lý tiền mà công ty này đang “bán cảm giác an toàn, yên tâm” cho khách hàng khi họ sử dụng MoneyLover để quản lý tài khoản ngân hàng, các khoản thu chi cá nhân hiểu quả hơn. TBG của WeFit không phải là Gym hay là “sức khỏe” – họ không bán Fitness mà là bán sự tiện lợi và đa dạng cho người tập Gym. TopCV không phải là bán công cụ tạo CV, mà là bán sự thay đổi của CV cho nhà tuyển dụng, hàng ngày TopCV có hơn 10.000 CV được cập nhật, có nghĩa là có gần 10.000 nhân sự đang muốn thay đổi công việc, và họ đang bán 10.000 cơ hôi này cho các công ty.
Quay lại những câu chuyện thành hay bại khi đánh mất TBG. Cách đây không lâu, mọi người hay tranh cãi các chuỗi Cafe, nhà hàng mọc lên như nấm và câu hỏi đặt ra là họ có phải là startup hay không? Tuy nhiên theo tôi không có câu trả lời chính xác cho vấn đề này, cũng như đừng cố định nghĩa “như thế nào là khởi nghiệp sáng tạo”.
Một sản phẩm, dịch vụ có phải là startup hay không thì phải xoáy sâu vào sản phẩm cuối cùng của họ là gì. Trung Nguyên không phải là startup vì mình cho rằng sản phẩm của Trung Nguyên vẫn là Cafe vì Trung nguyên nặng về sản xuất. Còn Cộng, The Kafe hay The Coffee House ở một khía cạnh nào đó vẫn có thể gọi là startup vì sản phẩm của họ là “trải nghiệm” chứ không phải là Café. Các nhà sáng lập Dinh Huan, Hai Ninh đã tạo ra được những trải nghiệm độc đáo, sáng tạo hơn ở TheCoffeeHouse, người ta hẹn nhau ra The Coffee House là để trò chuyện, làm việc vì họ thích không gian, dịch vụ ở TheCoffeeHouse chứ không phải là để “mua” Coffee.
Bức ảnh trên là The Kafe – Đào Tấn vào ngày 23/11/2016, một buổi tối Hà Thành tiết trời vô cùng đẹp, không gian The Kafe lộng lẫy, hoành tráng nhưng… không 1 bóng người. Cảm thấy vô cùng buồn và lo lắng, ngay lập tức tôi muốn gửi bức ảnh cho Đào Chi Anh (khi ấy vẫn là CEO của The Kafe) để có những hành động kịp thời. Tuy nhiên, sau một vài phút nghĩ lại, xâu chuỗi lại những thông tin đã biết về The Kafe qua những tâm sự của những người “trong cuộc”, tôi hiểu rằng Chi Anh cũng đã biết và chắc đang phải gồng mình để chống chọi với rất nhiều khó khăn rồi, bức ảnh sẽ chỉ làm cho bạn ấy mất thêm tinh thần mà thôi.
… 4 tháng sau, the Kafe đóng cửa. The Kafe thất thủ vì TBG không còn nữa!
Ngày hôm qua, sau hơn 10 ngày DesignBold Vietnam triển khai việc bán hàng tại thị trường nội địa, đội ngũ bán hàng rất vui mừng thông báo kết quả kinh doanh khá tốt, tỉ lệ chốt sales rất cao, thậm chí có những khách hàng chuyển khoản luôn mà còn chưa kích hoạt tài khoản.
Tôi giật mình nghiêm khắc hỏi: “Thế khách hàng đã Render/Download được Design hay chưa?”. Chờ đợi một lúc lâu nhưng cả team gần như không có ai trả lời. Nén sự giận giữ của mình lại, tôi biết nhóm của mình đang rời bỏ sự tập trung vào TBG của DesignBold, suốt buổi họp tổng kết sales, các con số về doanh thu, chi phí lúc đó đối với tôi không còn nhiều ý nghĩa.
Sáng nay tôi đã triệu tập ngay 1 cuộc họp với các trưởng nhóm sales, nghiêm khắc nhấn mạnh: “Không có doanh số, chúng ta cũng sẽ chết, không có doanh số lớn, chúng ta cũng không thể trở thành công ty trăm triệu được. Nhưng TBG của chúng ta là các sản phẩm thiết kế mà khách hàng của mình tạo ra trên hệ thống. Cái chúng ta bán không phải là ‘công cụ thiết kế’, sản phẩm cuối cùng chúng ta bán là ‘thời gian’ của khách hàng từ lúc có nhu cầu thiết kế đến lúc họ có một sản phẩm ưng ý, đó mới là TBG của DesignBold. Nếu khách hàng không trải nghiệm dịch vụ, không tạo ra được thiết kế đẹp và chuyên nghiệp, đó là những dấu hiệu của sự thất bại tiềm ẩn”.
Khi tham gia một startup, điều quan trọng nhất là phải biết TBG của startup là cái gì, sản phẩm làm ra đang giải quyết vấn đề gì và cái cuối cùng phải trả lời được câu hỏi là “Thực chất, khách hàng trả tiền để đổi lấy giá trị gì cho họ khi sử dụng dịch vụ?“.
Một trong những TBG giúp Uber hay Grab thành công chính là thời gian cung cấp dịch vụ “rides” của họ nhanh hơn rất nhiều so với đối thủ Mai Linh hoặc Vinasun. Cho dù DesignBold được ra đời để giải quyết “nỗi đau” cho những chủ doanh nghiệp nhỏ, chủ shop online, digital marketer khi phải làm việc với Photoshop hay Designer nhưng TBG của DesignBold cũng chính là “thời gian” của khách hàng. Nhiệm vụ của toàn bộ đội ngũ nhân viên từ sản phẩm đến sales là giúp khách hàng có được bản thiết kế nhanh hơn 5 lần so với Photoshop và….50 lần nếu họ phải đi thuê Designer.
Kết thúc cuộc họp, tôi cho cả team xem bức ảnh The Kafe, tất cả im lặng một hồi lâu, chắc mọi người đã có thể hình dung viễn cảnh khi không còn TBG.
Vậy đó, tham vọng làm khỏi nghiệp có thể là muốn thay đổi thế giới như Elon Musk nhưng TBG có khi lại là một thứ rất đỗi bình dị.
TBG của startup là vô cùng quan trọng. Con đường startup cũng như 1 cuộc đua, rất dài và chông gai, ở mỗi giai đoạn sẽ có nhiều chướng ngại vật và chúng ta sẽ phải thay đổi chiến thuật liên tục trên đường đua. Dẫu vậy cần phải nhớ rằng đừng bao giờ đánh mất Tế Bào Gốc của mình.
