Đăng ký Facebook phải dùng tên thật, thông tin cá nhân được công khai, dễ dàng chia sẻ vị trí của nhau… khiến người dùng đang mất đi sự riêng tư.
Facebook cập nhật tính năng mới “Bạn bè gần đây” (Nearby Friends) cho người dùng Việt, hỗ trợ cả nền tảng iOS và Android. Với bổ sung này, sự gắn kết giữa các thành viên trên Facebook hứa hẹn được nâng cao, khi họ có thể biết được vị trí của nhau.
Tuy nhiên, công cụ này cũng cho thấy trên Internet, sự riêng tư đã trở thành khái niệm của “thời xa vắng”. Với hàng loạt status đính kèm địa điểm, với những bức ảnh trên Instagram, chúng ta đang cho phép “bạn bè” trên mạng biết rõ từng hoạt động mỗi ngày của mình dù thậm chí còn không biết họ là ai.
Mục đích của Facebook là muốn mọi người dễ dàng tương tác và gặp gỡ nhau khi thông qua GPS, các thành viên sẽ nhận được thông báo theo thời gian thực rằng có bao nhiêu bạn bè của họ đang ở quanh đó. Với Nearby Friends, mọi nơi họ ghé thăm, từ quán cafe cho đến văn phòng đều bị liên tục ghi lại. Một số người không ngại việc hệ thống Facebook lưu vị trí của họ, nhưng sẽ không chỉ có Facebook mà còn cả những kẻ hoàn toàn xa lạ với mục đích xấu cũng có thể đang theo dõi họ.
Trước đó, Facebook cũng bị phản đối quyết liệt vì buộc người dùng đăng nhập bằng tên thật. Thói quen sử dụng nick ảo khi lên mạng bị “xóa sổ”, thành viên buộc phải đổi sang tên mà họ đăng ký trên giấy tờ nếu không sẽ bị Facebook khóa tài khoản. Người dùng lo ngại quyền bảo vệ danh tính cá nhân của họ bị xâm phạm, còn Facebook thì lại cho rằng chính sách đó mới đảm bảo tính an toàn vì các thành viên sẽ biết họ đang kết nối với ai. Dù gây tranh cãi, mọi người cuối cùng vẫn phải thực hiện theo yêu cầu của Facebook, trừ khi họ chấp nhận chia tay mạng xã hội hiện có hơn 1,4 tỷ thành viên.
Dù vậy, người sử dụng cũng không có lý do gì để trách Facebook khi mà bản thân họ cũng rất “hồn nhiên” trong việc chia sẻ thông tin. Có bao giờ bạn đứng ở cửa nhà và gặp ai cũng khoe hôm nay nhà mình ăn món gì, đi chơi đâu, con bạn được mấy điểm, bạn vừa chụp được một bức ảnh đẹp? Thế nhưng, hàng ngày trên Facebook, các thành viên vẫn kể chuyện vừa mua điện thoại mới, được tặng quà, “check-in” địa điểm khi đi du lịch… Trong kỷ nguyên số, đây là sự chia sẻ hoàn toàn bình thường giữa bạn bè, người thân với nhau. Nhưng trên Facebook của mỗi người lại không chỉ có bạn bè mà còn có cả những “bạn” chưa một lần trò chuyện.
Những lời cảnh báo về nguy cơ lộ thông tin trên Facebook thường bị xem nhẹ, cho rằng đó là chuyện ở đâu đó không liên quan đến mình, sẽ không xảy ra với mình hoặc “biết rồi, khổ lắm, nói mãi”. Tuy nhiên, tình trạng lợi dụng sơ hở của người dùng mạng xã hội để tấn công ngoài đời rõ ràng là đã xảy ra ở nhiều nước khác nhau. Báo Telegraph từng đăng khảo sát được thực hiện với một nhóm tội phạm (đã bị bắt) ở Anh và kết quả là 79% những tên trộm được hỏi khẳng định dùng mạng xã hội như Facebook, Twitter làm công cụ “săn mồi”. Chúng cũng lấy đi tài sản có giá trị trung bình 600 USD từ mỗi ngôi nhà viếng thăm.
“Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên số với tội phạm số – những kẻ đang khai thác sự kết nối và chia sẻ trên mạng xã hội để tiếp cận nạn nhân tiềm năng. Mọi người đang ‘mời giặc về nhà’ mà không hề hay biết”, tờ báo này khẳng định.
Cuối năm 2012, một video về một “thầy phù thủy” có khả năng “siêu phàm” đã lan truyền trên mạng. Chỉ cần biết tên người ngồi đối diện, ông thầy này có thể nói chính xác nhiều thông tin riêng tư tưởng chừng như chỉ người đó mới biết, như số tiền mà cô gái bỏ ra để mua áo tháng trước đó, vị trí hình xăm trên người, thậm chí biết cô từng có 3-4 bạn trai… Thực ra ông không có năng lực bí ẩn mà hậu thuẫn ông là một đội “chuyên gia bàn phím”. Họ chỉ cần nhập tên và tra cứu qua Google, Facebook là đủ để xây dựng một hồ sơ khá hoàn chỉnh về người xa lạ. Như vậy, một kẻ với âm mưu xấu cũng có thể thu thập những điều tương tự như thế chỉ bằng việc lần mò thông tin và giả vờ kết bạn trên Facebook.
“Khi bạn đăng một bức ảnh lên mạng, nó thực sự không nằm trong khả năng kiểm soát của bạn nữa. Đây là một thực tế đáng sợ mà nhiều phụ huynh đang phải đối mặt và trở thành nạn nhân”, Caroline Knorr, biên tập viên về trang nuôi dạy trẻ của tờ Common Sense Media cảnh báo về tình trạng nhiều bức ảnh trẻ em đăng trên Facebook và Instagram đã bị sử dụng cho mục đích liên quan đến tình dục.
“Trước khi sự cố xuất hiện, không ai lại nghĩ chuyện đó sẽ xảy ra với mình. An toàn là trên hết, hãy ghi nhớ điều đó mỗi khi vào một trang mạng xã hội. Bạn chỉ nên chia sẻ những thứ mà bạn có thể đảm bảo là sẽ không làm ảnh hưởng đến cuộc sống về sau”, trang Howstuffworks cảnh báo.
