Nội Dung Chính
Là một công ty nổi tiếng nhờ những động cơ mạnh mẽ giúp cho các phương tiện chạy nhanh hơn, song kinh doanh của Rolls-Royce – nhà sản xuất động cơ lớn thứ hai thế giới – dường như đang khựng lại.
Hồi đầu tháng 7/2015, ngay sau khi tân Tổng giám đốc Warren East bắt đầu nhận nhiệm vụ, ông buộc phải đứng ra công bố một khuyến cáo mới về tình hình lợi nhuận của công ty. Đây đã là khuyến cáo thứ 4 trong vòng 18 tháng qua của Rolls-Royce. “Tin này là nỗi thất vọng đối với tôi, với cả các nhà đầu tư và nhân viên”, East thẳng thắn thừa nhận.
Nhà đầu tư sốt ruột
Sau khi chạm mốc lợi nhuận trước thuế 1,6 tỷ bảng Anh (2,5 tỷ USD) vào năm ngoái, Rolls-Royce dự báo năm nay hãng chỉ lãi được từ hơn 1,3 đến gần 1,5 tỷ bảng Anh, thấp hơn 5% so với dự kiến trước đó. Năm 2016, dự báo mức lãi cũng không khả quan hơn. Theo Tổng giám đốc Warren East, lợi nhuận năm 2015 sụt giảm do đơn đặt hàng thấp hơn tại bộ phận hàng hải. Doanh số bán bị ảnh hưởng chủ yếu là do giá dầu giảm liên tục, ông lý giải. Năm 2016, lợi nhuận của mảng hàng không dân dụng của Rolls-Royce được dự đoán sẽ giảm 300 triệu bảng Anh, chủ yếu do đơn đặt hàng thấp hơn và giá giảm đối với động cơ Trent 700.
Nhu cầu thấp hơn đối với động cơ máy bay, doanh nghiệp tại các thị trường mới nổi và thị trường bảo dưỡng máy bay ảm đạm cũng ảnh hưởng đến bộ phận này. Liên tiếp đưa ra khuyến cáo đầy thất vọng, nên không có gì bất ngờ khi các nhà đầu tư và nhà phân tích ngày càng “khó chịu” về chiến lược của công ty. Đơn cử, trong một lá thư vào đầu năm nay, cổ đông Sequoia Fund Inc. (một quỹ đầu tư) đã yêu cầu phải thay đổi dàn lãnh đạo tại Rolls-Royce.
Loạng choạng
Dưới thời của người tiền nhiệm John Rishton, Rolls-Royce đã nỗ lực đa dạng hóa, vươn ra khỏi lĩnh vực sản xuất động cơ máy bay. Công ty đã hy vọng rằng, việc xây dựng các thiết bị khác để sử dụng trên mặt đất hoặc biển sẽ giúp duy trì lợi nhuận, thậm chí trong những năm thị trường động cơ cho ngành hàng không bị “mất mùa”. Rolls-Royce cũng hy vọng việc đổi hướng đầu tư vào những ngành này, vốn đã tạo ra tỷ suất lợi nhuận/vốn (ROE) cao hơn cả động cơ máy bay, sẽ giúp công ty gia tăng khả năng sinh lời. Nhưng giới phân tích thì lo ngại chiến lược này không có tác dụng. Ban đầu, Rolls-Royce cho rằng, nguyên nhân là do chi phí quốc phòng cắt giảm khiến nhu cầu đối với động cơ máy bay quân sự cũng giảm theo. Sau đó, hãng lại nhận định giá dầu thô giảm và tình hình kinh tế diễn biến ngày càng xấu đã khiến cho nhu cầu đối với turbine phát điện và động cơ dùng trong hàng hải sa sút. Mặc dù nhu cầu đối với máy bay mới vẫn mạnh, nhưng việc Airbus quyết định sản xuất một phiên bản mới của chiếc máy bay tầm xa A330 đang ảnh hưởng nặng nề đến doanh số bán động cơ Trent 700 của Rolls-Royce (Trent 700 là mẫu động cơ đang dùng cho phiên bản hiện tại của chiếc A330 – PV).
Rolls-Royce đang phải đánh cược vào ngành hàng không khi giá dầu thế giới tiếp tục sụt giảm.
Một số chuyên gia phân tích cho biết, các mảng kinh doanh của Rolls-Royce sẽ có kết quả tốt hơn nếu chúng được chia tách. Bán hoặc tách bộ phận động cơ mặt đất và trên biển có quy mô nhỏ hơn có thể sẽ giúp gia tăng giá trị của các bộ phận còn lại lên tới 20%, theo Rami Myerson, chuyên gia phân tích thuộc hãng Investec. Trong khi đó, nhà sản xuất động cơ lớn thứ hai thế giới vẫn khăng khăng tin rằng, những làn gió ngược nói trên chỉ là tạm thời và lượng đơn đặt hàng trị giá 76 tỷ bảng Anh sẽ giúp hãng tăng mạnh lợi nhuận sau năm 2016. Giá nhiên liệu máy bay giảm, cùng với giá vé rẻ có nghĩa là số khách đi lại bằng máy bay trên thế giới sẽ tăng trung bình 4,7% mỗi năm trong 20 năm tới, theo hãng tài chính Clearwater International. Tập trung hơn vào mảng động cơ máy bay cũng sẽ giúp Rolls-Royce phát triển được lợi thế nhờ quy mô (tức chi phí trung bình sẽ giảm một khi quy mô tăng). Hiện tại, hơn 70% động cơ máy bay của thế giới được sản xuất hoặc bởi Tập đoàn GE (Mỹ) hoặc CFM International (liên doanh giữa GE với hãng Snecma (Pháp). Rolls-Royce mặc dù đứng thứ hai trên thế giới về sản xuất động cơ, nhưng vẫn có khoảng cách khá xa đối với người dẫn đầu. Chi phí cố định thì đang tăng lên: Rolls-Royce hiện phải tốn hơn 1 tỷ USD để phát triển một mẫu động cơ mới. Vì thế, quy mô là một vấn đề ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp hãng tiết giảm chi phí.
Một số chuyên gia phân tích cho rằng, Rolls-Royce vốn chuyên sản xuất động cơ cho những máy bay thân rộng bay đường dài, nên sáp nhập với một đối thủ như GE hoặc Pratt & Whitney – có thế mạnh trong lĩnh vực sản xuất động cơ cho máy bay thân hẹp và nhỏ hơn. Nhưng một thương vụ như vậy sẽ khó mà nhận được cái gật đầu từ chính phủ Anh, một cổ đông lớn của Rolls-Royce nhận xét. Thay vào đó, hồi tháng 5/2015, công ty cho biết, đang tìm kiếm một đối tác để có thể phát triển động cơ dành cho máy bay thân hẹp thế hệ kế tiếp, dự kiến sẽ được phát triển vào năm 2020.
Thách thức cho CEO mới
Hiện tại, hơn 70% động cơ máy bay của thế giới được sản xuất bởi tập đoàn GE (Mỹ) hoặc CFM International.
Tất cả các phương án đặt ra giờ sẽ do East định đoạt. Theo Ian Davis, Chủ tịch Hội đồng quản trị Rolls-Royce, East vốn có một năm ngồi trong Hội đồng quản trị của công ty này và là người có “kiến thức sâu rộng về công nghệ và về phát triển các mối quan hệ đối tác lâu dài”. Sau khi tên của East được xướng lên cho vị trí CEO, giá cổ phiếu Rolls-Royce đã tăng tới 5,4%, cho thấy kỳ vọng của nhà đầu tư và giới phân tích vào vị CEO mới. Sự kỳ vọng này cũng dễ hiểu. Dưới sự lãnh đạo của East ở vai trò CEO từ năm 2001-2013, ARM đã bành trướng, trở thành một gã khổng lồ toàn cầu, cung cấp thiết kế chip cho hơn 95% điện thoại thông minh trên thế giới. Trong 4 năm cuối cùng East giữ vị trí CEO, cổ phiếu của ARM đã tăng tới 900%. Trước khi gia nhập ARM, ông làm về thiết kế chip tại Texas Instruments.
Tính chuyên nghiệp, kinh nghiệm cũng như chuyên môn của East trong lĩnh vực cải tiến và nghiên cứu và phát triển (R&D) là điều mà Rolls-Royce đang cần. East cũng đặt niềm tin vào triển vọng dài hạn của Rolls-Royce. Ông cho biết đơn đặt hàng vẫn ở mức kỷ lục. Hồi tháng 4/2015, Rolls-Royce đã giành được hợp đồng máy bay lớn nhất từ trước đến nay khi ký kết thương vụ 6,1 tỷ bảng Anh cung cấp 200 động cơ Trent 900 cho hãng hàng không Emirates.
