Đó là khi ông Phạm Quang Vũ tuyên bố chấm dứt việc độn đậu nành vào cà phê – hướng kinh doanh đang mang lại lợi nhuận tốt cho công ty.
“Tôi lấy danh dự của người sống và gắn bó với Vinacafé Biên Hòa hơn 30 năm qua, tuyên bố rằng dòng cà phê dưới thương hiệu Vinacafé đều làm từ 100% cà phê Robusta và Arabica, đây là minh chứng cho triết lý cà phê nguyên bản mà chúng tôi theo đuổi suốt 23 năm, từ khi sản phẩm này ra đời. Tất cả những người yêu Vinacafé đều có thể làm chứng nhân cho việc ấy”, ông ông Phạm Quang Vũ, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP Vinacafé Biên Hòa (Vinacafé Biên Hòa) chia sẻ.
Trải qua hầu hết các vị trí trong công ty, những lúc khó khăn, vị chủ tịch đã từng làm bảo vệ, nhân viên dán nhãn, rồi làm quản lý bán hàng, kế toán… Thăng trầm cùng một thương hiệu, lúc này, tên của ông được nhắc nhiều hơn khi ông mạnh miệng tuyên chiến với thực trạng thiếu minh bạch của thị trường cà phê.
“Nói tôi cứng nhắc cũng được, nguyên tắc cũng được… tôi chỉ cảm thấy thoải mái khi sống đúng với sự thật”, Phạm Quang Vũ bắt đầu câu chuyện của mình.
18 tuổi, thay vì dùi mài kinh sử cho cuộc thi quyết định nghề nghiệp tương lai thì ông Vũ lại bước vào quân ngũ. Sau 5 năm hoàn thành nghĩa vụ quân sự, trở về ông thi đại học, làm sinh viên. Ông cho biết, khi đó, bạn bè, người thân cho rằng ông dại dột vì chỉ cần vào đại học là đã có thể miễn trừ quân dịch, đỡ mất thời gian. “Tôi lại nghĩ, sao mình phải né tránh? Việc phải làm thì làm thôi. Xong thì nhẹ lòng để làm những việc khác tốt hơn”, ông bày tỏ.
Theo ông Vũ, những năm rèn luyện trong môi trường quân đội, điều lớn nhất mà ông có được là tính kỷ luật và tinh thần đồng đội. Hai đức tính này giúp ông nhiều trong suốt quá trình lập thân. Ông kể, tốt nghiệp đại học, ông đầu quân về Vinacafé Biên Hòa và gắn bó đến tận bây giờ. Gần 30 năm, thăng – trầm có đủ nhưng chưa bao giờ ông có ý định bỏ cuộc.
“Tôi thích uống cà phê từ trước và yêu cà phê ngay từ những ngày tìm về thủ phủ của cà phê, thấy cây sinh trái đắng và biết quy trình sản xuất để có thể biến hạt những đắng ấy thành sản phẩm chinh phục người dùng trên thế giới”, ông Vũ chia sẻ.
Song, điều hạn chế nhất trong quá trình điều hành của ông cũng xuất phát từ tính nguyên tắc. Ông nhớ lại, có thời gian, thị trường xuất khẩu khó khăn, hoạt động kinh doanh của công ty không ổn định, có một công ty nước ngoài đề nghị hợp tác liên doanh và mua cổ phẩn của công ty với giá 60.000 USD. Nếu chấp nhận đề nghị sẽ giúp Vinacafé Biên Hòa thoát khỏi bế tắc nhưng cuối cùng, ban lãnh đạo vẫn quyết định không bán mà cùng nhau chèo chống để vượt qua giai đoạn khó khăn.
Sau nhiều khó khăn, năm 1993, Vinacafé Biên Hòa cho ra đời cà phê hòa tan 3 trong 1 – sản phẩm được ví như “đứa con tinh thần” của Vinacafé Biên Hòa, bởi được ấp ủ rất lâu để phục vụ thị trường Việt Nam. Đây là cà phê nguyên bản, 100% từ hạt cà phê Rubusta và Arabica được lựa chọn kỹ với kỹ thuật phối trộn và rang xay độc đáo.
“Vinacafé Biên Hòa là công ty Việt Nam đầu tiên sản xuất ra cà phê sữa 3 trong 1 tại thị trường nội địa. Khi đó chưa có công ty nước ngoài nào tham gia thị trường”, ông nhớ lại. Công thức tôn trọng sự nguyên bản, chỉ thuần café, của sản phẩm này, hơn 20 năm qua, chưa một lần thay đổi.
Chấp nhận thử thách
Đáp lại nỗ lực của những người đã dày công đầu tư cho sản phẩm, cà phê hòa tan 3 trong 1 của công ty đã được thị trường đón nhận nhiệt tình, không chỉ ở Việt Nam mà còn đến nhiều quốc gia.
Nhờ đó, Vinacafé Biên Hòa được tổ chức Sở hữu trí tuệ của Liên Hiệp Quốc trao giải thưởng WIPO và sau đó là giải thưởng “Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới” của Nhà nước.
“Chúng tôi có được những thành công là nhờ có duyên quy tụ những kỳ tài của ngành cùng chính sách giữ chân nhân lực rất tốt”, ông nói. Đó là chị Ánh, một nghệ nhân rang xay chỉ cần nhìn vào màu của hạt cà phê là có thể đọc ra được vị cà phê; là chị Duy Anh, chuyên gia về nghiên cứu và phát triển sản phẩm của Vinacafé, người đã phát triển ra các sản phẩm phong phú cho công ty.
Sau này, với 2 sản phẩm Wake-Up và Phinn, lãnh đạo hãng cho biết người dùng đón nhận không kém dòng sản phẩm chủ lực. Tuy nhiên, đây lại là niềm trăn trở dài của người đầy nguyên tắc như vị chủ tịch công ty.
Ông cho biết, sản phẩm cà phê hòa tan Wake-Up và Phinn có trộn đậu nành để chiều thị hiếu khẩu vị của nhiều người dùng, song theo ông ” điều này không làm chúng tôi yên tâm”. “Chúng tôi vẫn cảm thấy day dứt vì cảm thấy rằng, cách làm này không phù hợp với tôn chỉ và định hướng của công ty từ những ngày đầu – cà phê phải làm từ cà phê”, ông thừa nhận.
Cuối tháng 7/2016, bức xúc khi nhìn thấy bức tranh tổng hợp về thị trường cà phê nhiều bất cập ngay trên mảnh đất xuất khẩu cà phê đứng thứ nhì thế giới tại một hội thảo phản ánh thực trạng cà phê bẩn, ông Vũ và Ban giám đốc đã tuyên bố chấm dứt con đường đang mang lại lợi nhuận rất tốt cho mình, không độn đậu nành vào cà phê – điều mà nhiều người bạn trong giới cho đó là sự “gàn dở”.
“Chúng tôi tin rằng quyết định này là đúng. Chúng tôi nghĩ mình phải giữ niềm tự hào của cà phê nguyên bản mang bản sắc Việt”, ông Vũ khẳng định.
Không nhắc đến phản ứng của thị trường trước những thay đổi lớn về mặt sản xuất của Vinacafé Biên Hòa, song ông xác định để thuyết phục người dùng thay đổi tư duy thưởng thức cà phê đó là một hành trình dài và việc đối mặt với thách thức là không nhỏ. “Cứ làm đúng trước, mọi chuyện khác sẽ tự nhiên đến”, ông nói.
Bởi ông tin, những gì Vinacafé Biên Hòa đã làm trong gần 50 năm qua sẽ là nền tảng để thương hiệu có thể đưa ra những dòng sản phẩm đích thực, dù con đường ông đang đi có thể ngược với xu hướng.
