Nội Dung Chính
“Đó sẽ là một cuộc chiến khốc liệt với duy nhất một người chiến thắng, tối đa là hai”, một chuyên gia nhận định.
Cạnh tranh khốc liệt
Theo Nikkei Asian Review, thị trường thanh toán kỹ thuật số phát triển nhanh nhưng phân mảnh của Việt Nam đang có những chiều hướng thúc đẩy một làn sóng hợp nhất, đặc biệt là sau vụ sáp nhập gần đây của dịch vụ ví điện tử VIMO và giải pháp thanh toán thẻ trên nền tảng di động mPOS. Một nhà phân tích dự đoán thị trường sẽ trải qua một cuộc “tắm máu” khi cạnh tranh tăng nhiệt.
Vào tuần trước, VIMO và mPOS đã công bố hợp nhất hoạt động và việc đổi tên thành NextPay. Thực thể kinh doanh mới này cho biết họ có 1,5 triệu người dùng ví điện tử và hơn 35.000 điểm chấp nhận giao dịch trên 45 thành phố, và ước tính họ sẽ xử lý các khoản thanh toán với tổng trị giá 1,5 tỷ USD trong năm nay. Đó sẽ là một thị phần đáng kể trong thị trường thanh toán số tại Việt Nam, với tổng giá trị của các giao dịch kỹ thuật số tại Việt Nam ước tính đạt 8,5 tỷ USD vào năm 2019, tăng 20% trong năm, theo Statista.
Cả hai công ty khởi nghiệp có trụ sở tại Hà Nội đều được thành lập vào năm 2014 bởi vườn ươm khởi nghiệp NextTech, dưới sự dẫn dắt của ông Nguyễn Hoà Bình. Mặc dù việc sáp nhập hai công ty này đã được dự đoán trước, bước đi này vẫn gây sự chú ý trên thị trường fintech đông đúc.
Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, có 29 dịch vụ trung gian thanh toán phi ngân hàng được cấp phép trong nước tính đến tháng 2, trong số này có khoảng 20 dịch vụ cung cấp ví điện tử. Ngoài ra, hơn 40 ngân hàng cũng cung cấp dịch vụ thanh toán di động của riêng mình.
Marc Einstein, nhà phân tích chính của công ty tư vấn và nghiên cứu Công nghệ Thông tin ITR có trụ sở tại Nhật Bản cho biết, các công ty ở Đông Nam Á đang tìm cách tận dụng làn sóng được tạo ra bởi sự thành công của gã khổng lồ thanh toán kỹ thuật số Trung Quốc AliPay, được điều hành bởi Tập đoàn Alibaba, và WeChat Pay, được điều hành bởi đối thủ Tencent.
“Đây giống như một cơn sốt vàng”, ông Einstein nói và bổ sung thêm rằng cuối cùng chỉ có một vài đấu thủ sẽ thành công ở một đất nước như Việt Nam. “Đó sẽ là một cuộc chiến khốc liệt với duy nhất một người chiến thắng, tối đa là hai.”
Trong bối cảnh thị trường đang tăng trưởng mạnh, người sáng lập VIMO và mPOS Nguyễn Hòa Bình – người sẽ giữ chức chủ tịch NextPay – tin rằng công ty sau sáp nhập sẽ có nhiều tiềm năng lớn mạnh hơn.
Theo ông Nguyễn Hòa Bình, công ty đang trong quá trình kết thúc vòng gọi vốn series B trị giá 30 triệu USD và đặt mục tiêu phát triển và mở rộng ra nước ngoài, với kế hoạch tấn công thị trường Indonesia và Myanmar vào năm tới. Công ty cũng đã hợp tác với startup cho vay ngang hàng (peer-to-peer) Vaymuon để bắt đầu thử nghiệm dịch vụ cho vay tiêu dùng và thương mại trong năm nay.
Ông Bình cho biết NextPay sẽ thu về lợi nhuận “hàng triệu USD” vào năm 2019, mặc dù ông từ chối cung cấp thêm thông tin chi tiết.
Việt Nam có 29 dịch vụ trung gian thanh toán phi ngân hàng được cấp phép tính đến tháng 2, trong số này có khoảng 20 dịch vụ cung cấp ví điện tử.
“Chúng tôi nghĩ rằng bây giờ là thời điểm tốt để hợp nhất hai công ty và nâng tầm hoạt động để chiếm lĩnh thị trường Việt Nam trong ba năm tới, và cũng để mở rộng sang thị trường chưa được khai thác ở Nam Á,” ông Bình nói với Nikkei Asian Review.
Giống như ông Einstein, ông Bình cũng tin rằng một cuộc địa chấn lớn trong ngành đang diễn ra. “Có thể nói rằng, trong hai hoặc ba năm tới, có tới 70% các công ty thanh toán fintech tại Việt Nam sẽ rời khỏi thị trường.”
Huy Phạm, một giảng viên tại Đại học RMIT Việt Nam và là một nhà quan sát theo dõi bối cảnh fintech trong nước cho biết, cho biết việc sáp nhập sẽ mang lại cho NextPay một lợi thế, vì mPOS – chuyên về đầu đọc thẻ điện thoại di động – có một mạng lưới nhà kinh doanh rộng khắp. Các công ty khác trong ngành này còn có MoMo, Moca (Grab), Viettel Pay hay ZaloPay.
Cuộc chơi của người giàu?
Các nhà phân tích cho rằng, các công ty thanh toán kỹ thuật số sẽ cần tập trung vào việc gọi vốn, tổng hợp cơ sở dữ liệu khách hàng, phát triển mạng lưới thương gia và mở rộng khắp hệ sinh thái kỹ thuật số để tồn tại.
“Ví dụ, ZaloPay, đến từ một mạng xã hội, nơi có hàng triệu người đang sử dụng nó hàng ngày tại Việt Nam,” ông Huy Phạm nói và thêm, “Đây sẽ là một cuộc chơi của người giàu.”
Đầu năm nay, MoMo, dịch vụ thanh toán điện tử phổ biến nhất của Việt Nam, được báo cáo là đã nhận được 100 triệu USD từ Warburg Pincus, sau khi đã được “bơm” hàng triệu USD trước đó từ Standard Chartered và Goldman Sachs.
ZaloPay được hỗ trợ bởi VNG, “kỳ lân” đầu tiên của Việt Nam. Người khổng lồ Singapore là Grab đã ký kết hợp tác chiến lược để cung cấp dịch vụ thanh toán kỹ thuật số với công ty Moca của Việt Nam vào năm ngoái. AirPay được hỗ trợ bởi công ty Internet Singapore, Sea.
Sự gia tăng cạnh tranh này diễn ra trong bối cảnh Chính phủ nỗ lực phối hợp để tăng cường sử dụng thanh toán kỹ thuật số tại Việt Nam, lĩnh vực vốn tụt hậu so với các nước láng giềng. Một khảo sát của Ngân hàng Thế giới cho thấy số lượng giao dịch không dùng tiền mặt tại Việt Nam là 4,9 trên đầu người so với 59,7 ở Thái Lan, 89 ở Malaysia và 26,1 ở Trung Quốc.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã chọn ngày 16/6 là “ngày không tiền mặt” toàn quốc. Ngân hàng Nhà nước gần đây cũng đã công bố kế hoạch loại bỏ giới hạn giao dịch hàng ngày 20 triệu đồng (850USD) cho người dùng ví điện tử.
Hiện tại, ví điện tử tại Việt Nam phải được liên kết với tài khoản ngân hàng, khiến cho các ngân hàng, vốn cũng đang đẩy mạnh các sản phẩm thanh toán kỹ thuật số, trở thành một phần quan trọng của thị trường.
Ông Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam, cho biết sự giao thoa giữa các công ty fintech và ngân hàng đang thúc đẩy cả sự cạnh tranh cả sự hợp tác.
“Các ngân hàng và fintech đang hoạt động ở Việt Nam hợp tác rất tốt … bởi vì họ cố gắng tận dụng thế mạnh của nhau”, ông nói. Ông Cấn Văn Lực cũng chỉ ra số liệu năm 2016 cho thấy tiền mặt trong lưu thông ở Việt Nam ở mức 19% GDP, so với 12,6% ở Thái Lan, 9,2% ở Trung Quốc và 7,7% ở Malaysia.
“Việt Nam vẫn còn rất nhiều cơ hội để phát triển để thành xã hội thanh toán không dùng tiền mặt”, ông nói thêm.
Theo số liệu gần đây, chỉ 59% người Việt Nam sở hữu tài khoản ngân hàng. Trong năm nay, chính phủ đã bật đèn xanh cho các công ty viễn thông dùng thử dịch vụ thanh toán điện tử, nhằm gia tăng độ phủ sóng của dịch vụ này.
Ông Bình Nguyễn, trưởng bộ môn tài chính tại Đại học RMIT, cho biết động thái này có thể giúp thúc đẩy thanh toán điện tử ở khu vực nông thôn, nhưng cũng khiến cạnh tranh trở nên “khốc liệt hơn”.
“Chúng ta có nhiều hệ thống thanh toán điện tử và ví điện tử khác nhau và chỉ một số ít sẽ tồn tại”, ông nói.
“Người sẽ tồn tại là những người có khả năng xây dựng một hệ sinh thái phù hợp và để họ làm như vậy, họ cần kinh phí. Điều này có thể đạt được thông qua sáp nhập, hoặc rót vốn từ nhà đầu tư nước ngoài hoặc ngân hàng trong nước.”
“Các công ty viễn thông có thể là những người thay đổi cuộc chơi ở đây, vì họ có cơ sở hạ tầng rất rộng”.
