Giới chuyên gia kinh tế dự báo Kỷ nguyên châu Á sẽ bắt đầu vào năm 2020.
Các chuyên gia kinh tế, các nhà khoa học và các học giả về thị trường mới nổi hàng thập niên cứ huyên thuyên nói về thời kỳ sắp tới của Kỷ nguyên châu Á, đánh dấu một cột mốc quan trọng khi châu lục này trở thành trung tâm mới của nền kinh tế thế giới. Châu Á hiện chiếm tới hơn phân nửa dân số thế giới. Trong số 30 thành phố lớn nhất, có tới 21 thành phố tại châu Á, theo số liệu của Liên hiệp Quốc (UN). Đến năm 2020, châu Á cũng sẽ chiếm tới 50% tầng lớp trung lưu của thế giới, được định nghĩa là những người sống trong các hộ gia đình có thu nhập hằng ngày bình quân đầu người từ 10-100USD theo sức mua tương đương (PPP) năm 2005. Kể từ năm 2007, người châu Á đã mua nhiều ô tô và xe tải hơn bất cứ người dân châu lục nào. Đến khoảng năm 2030, họ sẽ mua nhiều ô tô và xe tải bằng phần còn lại của thế giới cộng lại, theo LMC Automotive.
Các nhã lãnh đạo quốc gia ở khu vực này đang bắt đầu nói nhiều hơn và cởi mở hơn về Kỷ nguyên châu Á. “Châu Á đang nhận thấy mình đứng ở trung tâm của hoạt động kinh tế toàn cầu”, Thủ tướng Ấn Độ Narenda Modi đã phát biểu tại hội nghị thường niên vừa qua của Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB). “Châu Á đã trở thành động cơ tăng trưởng chính của thế giới. Thực vậy, chúng ta đang sống qua thời đại mà nhiều người gọi là Kỷ nguyên châu Á”, ông nói thêm.
Vậy khi nào kỷ nguyên này thực sự bắt đầu? Financial Times dẫn các số liệu cho thấy các nền kinh tế châu Á sẽ lớn hơn cả phần còn lại của thế giới cộng lại vào năm 2020, lần đầu tiên kể từ thế kỷ XIX. Kỷ nguyên châu Á sẽ bắt đầu vào năm 2020. Để đưa ra được tính toán này, Financial Times đã sử dụng dữ liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dựa trên GDP sau khi điều chỉnh sự khác biệt giá tại nhiều quốc gia khác nhau. Phương pháp này đánh giá các nền kinh tế theo sức mua tương đương, được xem là phương pháp thỏa đáng hơn cả khi so sánh. Thậm chí xét trên cơ sở thị trường hối đoái, châu Á vẫn chiếm khoảng 38% sản lượng toàn cầu, tăng từ 26% vào đầu thập niên 2000.
Bệ đỡ nào đưa châu Á tỏa sáng so với phần còn lại của thế giới? Sự trỗi dậy của Trung Quốc và Ấn Độ là một lý do chính cho xu hướng này. Trung Quốc hiện là nền kinh tế lớn hơn Mỹ xét theo sức mua tương đương, chiếm tới 19% sản lượng thế giới năm nay, hơn gấp đôi con số 7% được ghi nhận vào năm 2000. Ấn Độ giờ là nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới với GDP gấp đôi quy mô của Đức hoặc Nhật (cả hai nền kinh tế này đều lớn hơn nền kinh tế Ấn Độ theo sức mua tương đương vào năm 2000).
Thế giới bước vào thời đại Kỷ nguyên châu Á không chỉ nhờ lực đẩy từ 2 nền kinh tế lớn Trung Quốc và Ấn Độ, mà còn từ sự tăng trưởng của nhiều quốc gia nhỏ hơn và thuộc quy mô trung bình. Indonesia đang trên đường trở thành nền kinh tế lớn thứ 7 thế giới theo sức mua tương đương vào năm 2020 và sẽ qua mặt Nga vào năm 2023 để trở thành nến kinh tế lớn thứ 6.
Việt Nam, một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất châu Á, đã qua mặt 17 quốc gia trong một bảng xếp hạng các nền kinh tế theo sức mua tương đương kể từ năm 2000. Philippines hiện là nền kinh tế lớn hơn cả Hà Lan trong khi Bangladesh đã qua mặt 13 nền kinh tế khác trong vòng 20 năm qua.
Sự trỗi dậy gần đây của châu Á, bắt đầu là sự quật khởi của nền kinh tế Nhật thời hậu chiến, là một sự trở về với bánh xe lịch sử. Châu Á đã chiếm lĩnh nền kinh tế toàn cầu cho đến thế kỷ XIX. “Khoảng thế kỷ XVII, châu Âu đã nhìn sang châu Á với sự ghen tị và khâm phục sâu sắc khi châu Á chiếm đến hơn 2/3 GDP và 3/4 dân số thế giới”, Andrea Colli, Giáo sư về lịch sử kinh tế tại Đại học Bocconi ở Ý, nói.
Sau đó, suốt 3 thế kỷ, vị thế của châu Á trên thế giới đã sụt giảm khi các nền kinh tế phương Tây quật khởi, nhờ vào các giai đoạn mà giới học giả gọi là Cách mạng Khoa học, sau đó là Thời kỳ Khai sáng và Cách mạng Công nghiệp. “Điều mà các bạn đang nhìn thấy là một cuộc đảo lộn ngoạn mục. Giai đoạn 1500-1700, châu Âu thay đổi mạnh mẽ, phần còn lại của thế giới thì không”, Joel Mokyr, Giáo sư tại Đại học Northwestern, nhận định.
Đến thập niên 1950, châu Á chiếm chưa tới 20% sản lượng thế giới, dù chiếm hơn 50% dân số thế giới. “Đến thế kỷ XIX, châu Á đã đi từ chỗ là trung tâm sản xuất của thế giới trở thành các nền kinh tế phát triển thấp chủ yếu xuất khẩu hàng nông sản”, Bob Allen, Giáo sư lịch sử kinh tế tại NYU, Abu Dhabi, nhận xét. Nhưng những thập niên gần đây xu hướng này đã đảo ngược. Sự trỗi dậy mạnh mẽ của Nhật và Hàn Quốc – các nền kinh tế đầu tiên ở châu Á bắt kịp phương Tây – đã lu mờ đà cất cánh của Trung Quốc sau khi nước này ban hành các cải cách theo định hướng thị trường vào cuối thập niên 1970.
“Sự hội nhập với nền kinh toàn cầu thông qua giao thương và dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, tỉ lệ tiết kiệm cao, đầu tư mạnh vào nguồn lực vật chất và con người cùng các chính sách kinh tế vĩ mô đúng đắn” đã góp phần vào bước nhảy vượt bậc của nền kinh tế châu Á, theo báo cáo triển vọng khu vực mới nhất của IMF.
Trong 50 năm qua, hàng triệu người châu Á đã thoát khỏi cảnh đói nghèo và nhiều nền kinh tế châu Á đã tiến lên vị thế các nền kinh tế thu nhập trung bình và nền kinh tế tiên tiến, theo định nghĩa của World Bank.
Dù rằng châu Á vẫn còn nghèo hơn so với phần còn lại của thế giới, nhưng khoảng cách này đang thu hẹp dần. GDP bình quần đầu người theo sức mua tương đương của Trung Quốc chỉ bằng khoảng 1/3 Mỹ và khoảng 44% của EU. Ấn Độ có GDP bình quân đầu người theo sức mua tương đương chỉ bằng 20% EU, theo số liệu IMF.
Nhưng khoảng cách thu nhập bình quân đầu người của Ấn Độ và Trung Quốc so với Mỹ và châu Âu đã giảm đáng kể từ năm 2000. Trong cùng giai đoạn đó, Trung Quốc đã giàu hơn gần gấp 5 lần so với GDP bình quân đầu người trung bình của khu vực châu Phi hạ Sahara. Dù theo cách tính nào, châu Á cũng sẽ lấy lại vị thế là trung tâm của nền kinh tế toàn cầu. Khi đó “thế giới sẽ đi đúng một vòng tròn”, Giáo sư Allen nói.
