Tính năng Instant Articles được Facebook tích hợp cho ứng dụng trên smartphone từ 2015 nhằm giúp người dùng đọc tin tức nhanh hơn đang bị nhiều nhà xuất bản tẩy chay.
Facebook chính thức giới thiệu tính năng đọc tin nhanh Instant Articles vào mùa xuân năm 2015, cho phép người dùng đọc báo với tốc độ nhanh hơn gấp 10 lần so với sử dụng trình duyệt web và được thoải mái tương tác với bài báo như phóng to hay thu nhỏ.
Hơn nữa, các bài báo dường như được tích hợp sẵn trong app Facebook dành cho smartphone, giúp hiển thị ngay tức khắc toàn bộ nội dung.
Tuy nhiên, đối với các nhà xuất bản và tòa báo, tính năng này dường như làm giảm rõ rệt sức ảnh hưởng của chính họ.
Độc giả giờ đây không cần phải truy cập vào website của từng tờ báo để tìm kiếm tin tức, mà truy tìm thông tin qua các mạng xã hội như Facebook, Twitter, Snapchat hay những ứng dụng khác nằm ngoài tầm kiểm soát của nhà xuất bản.
Đối với những nhà xuất bản lớn, để có thể tồn tại giữa tình hình hiện nay, việc xây dựng một nền tảng lớn độc giả trung thành qua các ứng dụng Instant Articles của bên thứ ba là rất cần thiết.
Các nhà xuất bản lớn đang dần mất đi sức ảnh hưởng của mình với độc giả bởi mạng xã hội.
Một vài nhà xuất bản lo sợ rằng Facebook sẽ độc chiếm những tin tức và làm chúng phát tán rộng rãi tốt hơn website của chính tờ báo đó.
“Mạng xã hội đang ăn mòn thông tin của các tòa soạn, và chính chúng ta tạo điều kiện cho họ làm vậy,” Mat Yurow, Trưởng phòng phát triển thị hiếu độc giả của tờ New York Times viết.
Bên cạnh đó, việc các nhà xuất bản dựa vào Instant Articles để tạo nên các ấn phẩm mang sức ảnh hưởng to lớn và bền vững đã được John Battlelle – một người lăn lộn nhiều năm trong ngành truyền thông xác nhận là không thể.
Mặt khác, Facebook là mạng xã hội lan truyền tin tức tốt nhất trong lịch sử loài người, và những nhà xuất bản luôn muốn trục lợi từ nó nhiều nhất có thể. Cho nên, các bài báo hiện nay đều có xu hướng giúp quyền lợi được chia đều cho người đọc, nhà xuất bản và Facebook.
“Sau cùng, các nhà báo đều nhận ra rằng tốt nhất nên dừng viết quảng cáo và tập trung vào việc họ làm tốt nhất: đưa tin,” Will Oremus, phóng viên mảng công nghệ của Slate chia sẻ.
Sau khi vận hành được 2 năm, Instant Articles là một nền tảng vốn được kì vọng sẽ lót một con đường bằng phẳng hơn cho ngành báo lại bị hạn chế bởi chính người tạo ra nó. Facebook đã thiết lập các thuật toán ưu tiên các bài viết có video hơn nội dung khác, làm giảm hẳn lượt tương tác của Instant Articles.
Trong năm tiếp theo, New Feed trên Facebook lại ưu tiên cho xuất hiện các bài đăng phổ thông từ bạn bè hoặc gia đình hơn những nội dung của nhà xuất bản lớn.
Điều này làm cho một lượng lớn những nhà xuất bản, tờ báo lớn từ bỏ việc sử dụng Instant Articles của Facebook để đăng bài sau nhiều lần thất bại trong việc tăng lượt truy cập của độc giả.
Tuy nhiên, Facebook vẫn lạc quan về tính lan truyền của Instant Articles và hy vọng rằng nó sẽ thu hút trở lại những đơn vị báo chí đã rời bỏ tính năng. Vì thế, tương lai của Instant Articles hiện giờ vẫn không khả quan lên bao nhiêu.
Ngoài tính năng cho phép truy cập bài báo nhanh hơn gấp 10 lần bình thường, Instant Articles lúc mới ra mắt còn tích hợp bản đồ 3D, caption dạng âm thanh cho hình ảnh, và hình ảnh tự động chuyển hướng theo vị trí smartphone.
Nhưng, những tiện ích trên nhanh chóng bị gác qua một bên bởi các nhà xuất bản lớn, thay vào đó mục đích chính của họ là thu hút lượng độc giả càng nhiều càng tốt dựa vào tính năng cho phép truy cập nhanh của Instant Articles.
Instant Articles được xây dựng trên nền tảng của Paper, một ứng dụng đọc báo của Facebook ra mắt hệ điều hành iOS đầu năm 2014. Paper cho phép người dùng tùy chỉnh các mục tin tức liên quan tới chính trị, công nghệ, ăn uống (New Feed cũng được tích hợp, hoàn toàn không quảng cáo).
Paper được các nhà phê bình đánh giá rất cao, nhưng người dùng thì không và nó đã bị cho ngừng hoạt động vào năm ngoái. Mike Matas, nhà thiết kế của hãng Push Pop Press là người từng chịu trách nhiệm lên kế hoạch cho Paper, được Facebook giao phó công việc phát triển Instant Articles.
Cho dù Instant Articles sẽ góp phần thay đổi cục diện tài chính của các tập đoàn biết tận dụng, nhưng việc gây thật nhiều lợi nhuận không phải mục đích chính. “Cả team đều mong muốn đầu tư vào nội dung của bài viết”, Matas chia sẻ.
Số đông độc giả chọn sử dụng Instant Articles vì tốc độ lướt trang nhanh. Tuy nhiên, cho tới thời điểm hiện nay, các công ty truyền thông lớn lại không có mấy thiện cảm với ứng dụng.
“Việc những ấn phẩm trên Instant Articles sẽ ảnh hưởng tới lợi nhuận của các ngành kinh tế hiện nay là chưa được nghĩ tới, có thể là ai đó [trong Facebook] đã tìm hiểu được chăng”, một cựu nhân viên trong team phát triển Instant Articles nói.
Fidji Simo, phó giám đốc mảng sản phẩm Facebook cho rằng tập toàn lúc nào cũng đặt lợi nhuận lên trên hết. Cụ thể, khoảng 80% yêu cầu khách hàng chuyển thẳng tới tập đoàn đều là quảng cáo. Facebook đề xuất những nhà xuất bản được giữ 100% hoặc 70% lợi nhuận của các bài quảng cáo.
Bên cạnh đó, Facebook còn đính kèm vài công cụ phân tích giúp khách hàng theo dấu độc giả và công cụ tùy chỉnh để chỉnh sửa bài viết theo ý thích, làm chúng trở nên nổi bật hơn.
Tuy nhiên, với chiến lược “xây dựng trước, hoàn thiện sau” mà Facebook áp dụng cho hầu hết sản phẩm làm các nhà xuất bản cảm thấy lan man khi chuyển từ ấn phẩm in ấn sang điện tử, cho nên một lượng lớn độc giả của họ bị thất thoát bởi New Feed của Facebook. Nực cười thay, chúng ta vẫn chưa biết được mức độ thu hút độc giả của Instant Articles liệu có lớn đến mức đó.
Facebook quyết định ngay từ lúc đầu là sẽ phát hành ấn phẩm truyền thông theo một khung mẫu của Instant Articles, điều này làm cho bài báo đạt thứ hạng cao trên News Feed.
Tất nhiên, các ấn phẩm trên Instant Articles đạt được một lượng độc giả lớn vì việc chia sẻ và truy cập trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Nhưng khi sự cạnh tranh xuất hiện, Instant Articles bị chìm chỉ sau vài tháng. Điều này có nghĩa là Instant Articles được thiết kế mang ít bài viết quảng cáo hơn hẳn các ứng dụng đọc báo cho thiết bị di động.
“Chúng tôi tin rằng để làm cho khách hàng tin tưởng Instant Articles, họ phải được trục lợi khá nhiều từ nó,” Will Cathart chia sẻ.
Chính vì thế, Facebook thêm vào nhiều công cụ giúp gây lợi nhuận chẳng hạn hạn chế những quảng cáo không liên quan, quảng cáo qua video, và các bài viết được tài trợ trên chính New Feed nhà xuất bản.
Số đông độc giả chọn sử dụng Instant Articles vì tốc độ lướt trang nhanh. Tuy nhiên, cho tới thời điểm hiện nay, các công ty truyền thông lớn lại không có mấy thiện cảm với ứng dụng.
Tờ The New York Times, một đối tác xuất bản lớn của Facebook đã từ bỏ Instant Articles vào năm ngoái, theo sau là các tờ báo và trang báo mạng chẳng hạn Vice News, Forbes, the Los Angeles Times, the Chicago Tribune, Hearst.
Các nhà xuất bản đang tìm kiếm giải pháp thay thế khác thay Instant Articles như Apple News của hãng Apple. Ứng dụng Accelerated Mobile Pages của hãng Google được phát triển dựa trên nền tảng Instant Articles nhưng cho phép người dùng nhiều quyền can thiệp vào bài viết hơn.
Viễn cảnh cho sự ra đời của Instant Articles trong việc tạo dựng nền tảng vững chắc và thay đổi nền báo chí hiện đại theo hướng nhanh chóng, tích cực hơn là hoàn toàn sai lầm. Nó chỉ góp phần đưa sức ảnh hưởng của Facebook lan rộng ra độc giả và cả các tờ báo lớn. Nơi nào Facebook nắm đằng đầu, nơi đó các nhà xuất bản theo đuôi phía sau.
“Facebook đã thay đổi, giới xuất bản cũng vậy, nhưng động lực đằng sau thì không, vấn đề vẫn là lợi nhuận,” Herrman, phóng viên tờ New York Times phát biểu.
