Lotte – Bibica: Lộ rõ ý đồ?

Đã có nhiều trường hợp công ty trong nước liên doanh với doanh nghiệp ngoại, sau đó thương hiệu nội địa bị thâu tóm một cách đau đớn. 

Liệu Bibica – một thương hiệu nổi tiếng ở Việt Nam – có chịu chung số phận khi gần đây, đối tác liên doanh của công ty này có những động thái không thể xem thường?

Ngay trước thềm đại hội cổ đông thường niên 2012 lần thứ hai của Công ty CP Bibica (mã chứng khoán: BBC) dự kiến tổ chức vào ngày 28-10 tới, ông Yang Seok Hoon, đại diện cổ đông lớn Hàn Quốc – Lotte Confectionery (nắm 38,6% cổ phần của Bibica), bất ngờ xuất hiện trước báo giới và cho biết thời gian qua, Lotte gần như không tham gia vào các quyết định mang tính chiến lược của Bibica. Việc quản lý công ty hoàn toàn do ông Trương Phú Chiến, tổng giám đốc, điều hành.

Tăng cổ phần để giành tiếng nói quyết định

Theo ông Yang Seok Hoon, từ trước đến nay, Lotte không hề ký các cam kết hay hợp tác liên doanh nào với Bibica mà chỉ đơn thuần là đầu tư tài chính vào doanh nghiệp này. Do đó, những cáo buộc của ông Trương Phú Chiến nói Lotte đã vi phạm những cam kết hợp tác trước đây và có ý định thâu tóm Bibica là không có cơ sở.

Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau những phát biểu trên, Lotte lại thông báo sẽ mua thêm 686.000 cổ phiếu BBC từ ngày 18 đến 23-10, tương đương hơn 4,4% cổ phần tại Bibica với mục đích bổ sung danh mục đầu tư. Nếu giao dịch thành công, Lotte sẽ tăng tỉ lệ sở hữu từ 38,6% lên 43,1%, bỏ xa cổ đông lớn thứ hai là nhóm quỹ SSI (nắm 38,05% cổ phần). Với tỉ lệ sở hữu như vậy, tiếng nói của Lotte có thể mang tính quyết định tại đại hội cổ đông sắp tới. Tất nhiên, việc làm này khiến nhiều người đặt câu hỏi về ý đồ của Lotte.

Không chỉ muốn tăng tỉ lệ sở hữu tại Bibica, Lotte còn đưa ra đề nghị đại hội cổ đông sắp tới của Bibica nên bầu lại toàn bộ các thành viên HĐQT, thay vì chỉ bầu 2 thành viên trong mỗi kỳ đại hội như thời gian qua. Theo Lotte, việc này phù hợp với quy định tại Điều 109, Luật Doanh nghiệp năm 2005. Đề xuất này đưa ra đúng lúc 2 thành viên HĐQT đại diện cho Lotte tại Bibica đã hết nhiệm kỳ.

Ông Nguyễn Khắc Hải – Phó Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ SSI, đại diện cổ đông lớn SSI – tỏ ra ngạc nhiên với động thái đăng ký mua thêm 4,4% cổ phần tại Bibica của Lotte. Ông cho rằng Lotte đang tự mâu thuẫn khi mà vừa mới khẳng định với báo giới là không có ý định thâu tóm Bibica nhưng giờ đây lại đăng ký mua thêm 4,4% cổ phần.

Ông Trương Phú Chiến sau đó cũng xuất hiện trên một tờ báo về chứng khoán, phát biểu trái ngược với Lotte. Ông cho biết vào tháng 10-2007, Bibica và Lotte đã ký một loạt hợp đồng gồm: hợp đồng bán 30% cổ phần, hợp đồng hợp tác toàn diện giữa hai bên và các hợp động chuyển nhượng nhãn hiệu và công nghệ sản phẩm LottePie. Ngoài ra, Lotte còn cam kết hỗ trợ Bibica 1 triệu USD để thực hiện các hoạt động tiếp thị cho sản phẩm LottePie tại Việt Nam. Ông Chiến còn đặt câu hỏi vì sao trước đây Lotte đồng ý với nhiệm kỳ và cách thức bầu cử HĐQT của Bibica còn nay thì phản ứng và yêu cầu bầu lại?

Trước đó, ông Chiến từng nhiều lần cáo buộc Lotte vi phạm những cam kết hợp tác ban đầu khi can thiệp quá nhiều vào công việc điều hành công ty như trì hoãn dự án xây dựng nhà máy ở tỉnh Hưng Yên, gây thiệt hại cho Bibica. Công ty đầu tư dây chuyền sản xuất LottePie nhưng không được khai thác các sản phẩm mong muốn mà chỉ sản xuất sản phẩm của Lotte… Thậm chí, khi ông Chiến ra quyết định tạm ứng cổ tức 2012 cho cổ đông đã bị Lotte có văn bản phủ quyết ngay sau đó.

Nhóm SSI vẫn nói cứng

TS Nguyễn Văn Thuận – Trưởng Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường ĐH Mở TP HCM – cho rằng trên thị trường tài chính, ai nắm cổ phần chi phối thì người đó có quyền quyết định. Tại Bibica, Lotte là cổ đông có tỉ lệ sở hữu lớn nhất nên các cổ đông nội chỉ lấy danh nghĩa giữ gìn thương hiệu, bảo vệ quyền lợi cổ đông trong khi tỉ lệ sở hữu cổ phần lại phân tán, sẽ rất khó tranh giành quyền lực với Lotte.

Theo TS Thuận, mặc dù tỉ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài tại Bibica đã chạm mức trần (49%) nhưng Lotte vẫn có thể nhận ủy quyền hoặc dùng một pháp nhân Việt Nam để thu gom cổ phiếu BBC, nâng tỉ lệ biểu quyết tại đại hội cổ đông lên 65% theo Luật Doanh nghiệp để đưa ra những quyết định có lợi cho họ, thậm chí phục vụ cho ý đồ thâu tóm Bibica. Tuy nhiên, một vài ý kiến cho rằng Lotte rất khó để đạt được tỉ lệ biểu quyết 65% ở đại hội cổ đông do cổ đông lớn SSI sở hữu đến 38,05%, đó là chưa kể ban lãnh đạo người Việt tại Bibica cũng sở hữu khoảng 3% cổ phần.

Ông Nguyễn Khắc Hải khẳng định SSI sẽ tham gia quyết định và biểu quyết các vấn đề tại đại hội mà không bị ảnh hưởng bởi các quyết định của Lotte. Ông cho biết mục đích của SSI khi đầu tư vào Bibica là để xây dựng và phát triển công ty. Qua đó, SSI được chia sẻ lợi ích từ kết quả hoạt động tốt hơn của Bibica. Vì vậy, SSI sẽ làm những gì mà SSI cho rằng là cần thiết để thực hiện mục đích nêu trên.

5 năm “duyên nợ”

Cuối năm 2007, Bibica phát hành 4,6 triệu cổ phiếu, tương đương 30% cổ phần cho Lotte Confectionery với giá lên đến 110.000 đồng/cổ phiếu và hai bên đã ký hợp đồng trở thành đối tác chiến lược.

Theo hợp đồng đã ký, Lotte hỗ trợ Bibica về công nghệ, nghiên cứu phát triển sản phẩm và tiếp thị, bán hàng. Hai bên cũng phối hợp thực hiện dự án Công ty Bibica miền Đông giai đoạn 2 tại Bình Dương, qua đó đưa Bibica trở thành một trong những doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh bánh kẹo hàng đầu Việt Nam. Ngoài ra, Lotte khi đó còn cam kết hỗ trợ để Bibica nhập khẩu các sản phẩm của Lotte, phân phối tại Việt Nam, đồng thời đưa sản phẩm của Bibica xuất khẩu sang Hàn Quốc…