Thực phẩm Việt có nguy cơ bị lệ thuộc

0
525

Cứ để nhà đầu tư nước ngoài thâu tóm, các doanh nghiệp thực phẩm Việt Nam sẽ bị lệ thuộc, tụt xuống những mắt xích cuối cùng trong chuỗi giá trị.

Thị trường thực phẩm Việt Nam đang là mảnh đất màu mỡ cho các nhà đầu tư Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc… nhảy vào khai thác thông qua hình thức mua bán – sáp nhập (M&A).

Thâu tóm để thâm nhập thị trường

Sự kiện Tập đoàn CJ Cheil Jedang (CJ) của Hàn Quốc vừa công bố nắm gần 50% cổ phần Công ty CP Chế biến hàng xuất khẩu Cầu Tre trong tuần qua thu hút sự quan tâm của đông đảo doanh nghiệp (DN) trong ngành cũng như giới phân tích. Bởi Cầu Tre là thương hiệu lớn trong ngành thủy hải sản xuất khẩu Việt Nam và trước Cầu Tre, CJ cũng nắm giữ hơn 4% cổ phần Công ty Vissan.

Ông Roh Woong Ho, Giám đốc kinh doanh khu vực Đông Nam Á của CJ, cho biết tập đoàn này chi 500 triệu USD để thâm nhập thị trường thực phẩm Việt Nam, khoản đầu tư này không chỉ cho hiện tại mà còn đón đầu tương lai của thị trường tiêu thụ hơn 90 triệu dân.

Ngoài CJ, Tập đoàn Thực phẩm Daesang Corp, cũng của Hàn Quốc, đã chi 33 triệu USD mua 13 triệu cổ phiếu Công ty Thực phẩm Đức Việt, DN sản xuất sản phẩm xúc xích lớn trong nước. Một số tập đoàn thực phẩm của Nhật, Thái Lan cũng liên tục rót vốn vào Việt Nam thông qua việc góp vốn, mua lại cổ phần các DN uy tín. Các thương hiệu lớn trong ngành thực phẩm chế biến như Cholimex Food, Sài Gòn Food… đều đang có sự tham gia của khối ngoại.

Những thương hiệu Việt uy tín sẽ là bàn đạp để DN ngoại chinh phục thị trường, chiếm giữ trái tim người tiêu dùng trong nước để từ đó họ vươn rộng ra. Sức hút M&A ngành thực phẩm chế biến đến từ tốc độ tăng trưởng 10%-15%/năm, dân số đông và bởi ẩm thực Việt Nam nổi tiếng thế giới là ngon, tốt cho sức khỏe. Tổ chức Giám sát kinh doanh Quốc tế (BMI) dự báo tiêu thụ thực phẩm của Việt Nam giai đoạn 2011-2016 tiếp tục tăng 5,1%, tương đương 29,5 tỉ USD. Mức tiêu thụ bình quân theo đầu người tính đến năm 2016 ước đạt khoảng 5,8 triệu đồng/năm.

Có ngăn được đối tác trở thành “cá mập”?

Theo các chuyên gia kinh tế, DN trong nước có thương hiệu tốt nhưng đang mất dần kênh tiêu thụ, không có chiến lược dài hạn, rơi vào bế tắc thì M&A là cách tốt nhất để kêu gọi vốn và quản trị hiện đại. Tuy nhiên, ông Nguyễn Lâm Viên, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Vinamit, cảnh báo chúng ta đã để mất phần mềm (thị trường, marketing, chiến lược chiếm lĩnh trái tim người tiêu dùng…) nếu để mất luôn phần cứng là kênh sản xuất thì thật đáng lo ngại. DN trong nước sẽ không còn làm chủ nền kinh tế và trở thành người lệ thuộc, tham gia cung ứng, gia công cho các DN ngoại và tụt xuống những mắt xích cuối cùng trong chuỗi giá trị. Giá trị gia tăng sẽ trực tiếp hoặc gián tiếp chảy ra nước ngoài.

Ông Viên không tin các nhà đầu tư ngoại sau khi góp vốn sẽ cho DN Việt cơ hội tiếp tục làm chủ. Vinamit đã từng bán 20% cổ phần cho một quỹ đầu tư nhưng trả lại tiền cho họ một thời gian ngắn sau đó vì phát hiện họ không muốn đồng hành với Vinamit mà chỉ muốn sở hữu công ty.

Nếu lĩnh vực sản xuất lương thực – thực phẩm, hàng tiêu dùng bị thống trị sẽ ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế; cụ thể là ảnh hưởng đến chiến lược phát triển ngành trồng trọt, chăn nuôi… trong nước.

Trong lĩnh vực thực phẩm, “cuộc chiến” giữa các cổ đông nội địa của Bibica với nhà đầu tư chiến lược Lotte (Hàn Quốc) vẫn đang trong thế giằng co 7-8 năm nay. Lotte lộ rõ ý đồ thôn tính Bibica chỉ một thời gian ngắn sau khi ký hợp tác. Cao điểm năm 2012, Lotte đòi “xóa sổ” thương hiệu Bibica, thay vào đó là Lotte – Bibica nhưng không được các cổ đông chấp thuận.

Đến nay, Lotte muốn Bibica trở thành sân sau để phát triển nhãn hiệu chuyên cho Lotte còn Công ty CP Thực phẩm Pan (Pan Food, cổ đông lớn nắm giữ số cổ phần tương đương Lotte tại Bibica) thì muốn đưa Bibica phát triển mạnh hơn bằng chính các thương hiệu Bibica – thương hiệu mấy chục năm qua của người Việt Nam.

Một số ý kiến cho rằng khi DN bị thâu tóm thì những ông chủ mới hoàn toàn nắm quyền điều hành công ty. Việc các ông chủ này chỉ định mua nguyên liệu của họ ở nước ngoài thay vì sử dụng nguyên liệu trong nước, nhập hàng hóa về bán hay chuyển giá… hoàn toàn có thể xảy ra. Điều đáng lo ngại nhất là nếu lĩnh vực sản xuất lương thực – thực phẩm, hàng tiêu dùng bị thống trị sẽ ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế; cụ thể là ảnh hưởng đến chiến lược phát triển ngành trồng trọt, chăn nuôi… trong nước.

Rate this post

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here